Αποχρωματισμός Δοντιών: πού οφείλεται και τρόποι αντιμετώπισης

Οι οδοντικές δυσχρωμίες, όπως τα κίτρινα δόντια, αναγκάζουν πολλούς ανθρώπους να αποφεύγουν να χαμογελάσουν και να αισθάνονται άβολα όταν πρέπει να μιλήσουν λόγω του χρώματος των δοντιών τους.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν αποχρωματισμό και κιτρίνισμα των δοντιών όπως το κάπνισμα, ορισμένες τροφές, φάρμακα, τραυματισμοί κ.α. Επίσης το φυσικό χρώμα των δοντιών ποικίλλει από άτομο σε άτομο, και δεν είμαστε όλοι προικισμένοι εκ φύσεως με κατάλευκα λαμπερά δόντια. Ευτυχώς σήμερα υπάρχουν διαθέσιμοι αρκετοί τρόποι λεύκανσης των δοντιών για να επαναφέρουμε το φυσικό λευκό χρώμα των δοντιών ή και να το βελτιώσουμε.

Από τι εξαρτάται πόσο λευκά δόντια έχουμε;

Το φυσικό χρώμα των δοντιών είναι από λευκό έως ελαφρώς υποκίτρινο. Οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν πόσο λευκά ή κίτρινα θα είναι αρχικά τα δόντια μας είναι το χρώμα της οδοντίνης και το πάχος της αδαμαντίνης τους. Η αδαμαντίνη ή σμάλτο είναι το εξωτερικό στρώμα του δοντιού που καλύπτει το στρώμα της οδοντίνης που βρίσκεται προς το εσωτερικό και περιβάλλει τον πολφό του δοντιού (δες ανατομία δοντιού).
Η λευκότητα των δοντιών μας εξαρτάται από τους νόμους της φυσικής και συγκεκριμένα από την ποσότητα του φωτός που ανακλάται από αυτά. Η αδαμαντίνη είναι σχεδόν διαφανής και δεν απορροφά το φώς σε αντίθεση με την οδοντίνη που έχει κιτρινωπό χρώμα. Όταν μια ακτίνα φωτός πέφτει στο δόντι, όσο πιο παχύτερη και διαφανής είναι η αδαμαντίνη καθώς και όσο πιό ανοιχτόχρωμη είναι η οδοντίνη, τόσο μεγαλύτερο ποσοστό φωτός ανακλάται με αποτέλεσμα το δόντι να φαίνεται λευκότερο. Άν η αδαμαντίνη είναι λεπτή, επιτρέπει στο φώς να φθάσει και να απορροφηθεί από την αδιαφανή και πιό σκουρόχρωμη επιφάνεια της οδοντίνης με αποτέλεσμα τα δόντια να φαίνονται κιτρινωπά. ‘Οσο πιό σκούρο χρώμα έχει η οδοντίνη τόσο πιό κίτρινα δείχνουν τα δόντια μας.

Τύποι δυσχρωμίας των δοντιών

Οι περιπτώσεις αποχρωματισμού των δοντιών κατατάσσονται σε 3 κύριες κατηγορίες ανάλογα με την φύση της δυσχρωμίας:

• Εξωτερικές δυσχρωμίες. Περιλαμβάνουν περιπτώσεις όπου έχει επηρεαστεί η εξωτερική επιφάνεια του δοντιού (αδαμαντίνη ή σμάλτο), συνήθως ως αποτέλεσμα εναπόθεσης και συσσώρευσης χρωστικών εξωγενούς προέλευσης. Οι λεκέδες αυτοί που μπορεί να προέρχονται από τροφές, ποτά ή από το κάπνισμα μπορούν να απομακρυνθούν με αρκετά μεγάλη επιτυχία χρησιμοποιώντας μια λευκαντική οδοντόκρεμα ή με τον τακτικό καθαρισμό από τον οδοντίατρο. Αν όμως οι χρωστικές δεν απομακρύνονται τακτικά, τότε εισχωρούν όλο και βαθύτερα προκαλώντας πιό μόνιμους λεκέδες στα δόντια.
• Εσωτερικές δυσχρωμίες. Επηρεάζουν την εσωτερική δομή του δοντιού, δηλαδή το στρώμα της οδοντίνης που βρίσκεται κάτω από την αδαμαντίνη. Μπορεί να οφείλονται είτε σε εξωγενή αίτια όπως η λήψη κάποιων φαρμάκων είτε σε εγγενείς αιτίες όπως κάποιες παθήσεις ή γενετικές ανωμαλίες. Οι εσωτερικοί λεκέδες δεν μπορούν να απομακρυνθούν με το βούρτσισμα. Ο εσωτερικός αποχρωματισμός των δοντιών αποκαθίσταται μόνον με επαγγελματική λεύκανση των δοντιών ή σε σοβαρές περιπτώσεις με τη χρήση όψεων ρητίνης ή πορσελάνης.
• Αποχρωματισμός δοντιών λόγω ηλικίας. Είναι φυσικό και αναμενόμενο με την πάροδο του χρόνου τα δόντια να δείχνουν πιό κίτρινα χάνοντας το λαμπερό λευκό τους χρώμα. Η οδοντίνη εκ φύσεως σκουραίνει με τα χρόνια λόγω της αλλαγής της δομής της σαν συνέπεια του επανορθωτικού της μηχανισμού που παράγει δευτερογενή οδοντίνη. Παράλληλα το στρώμα της αδαμαντίνης που την καλύπτει γίνεται λεπτότερο λόγω της φυσιολογικής φθοράς και πιό πορώδες με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η προσκόλληση χρωστικών και η δημιουργία λεκέδων.

Αιτίες  •  Τι προκαλεί Αποχρωματισμό Δοντιών;

Τα κίτρινα ή δυσχρωμικά δόντια μπορεί να προκληθούν από πολλούς διαφορετικούς λόγους, αλλά η εναπόθεση χρωστικών ουσιών πάνω στην επιφάνεια των δοντιών είναι η πιό συνηθισμένη αιτία απώλειας του φυσικού λευκού χρώματος. Οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν αποχρωματισμό και για τις οποίες μπορεί να χρειαστεί να γίνει λεύκανση των δοντιών είναι:

Χρωστικές από την διατροφή

Πολλά τρόφιμα και ποτά όπως το τσάι, ο καφές, το κόκκινο κρασί, τα κεράσια, βατόμουρα και πολλά άλλα περιέχουν έντονες χρωστικές που απορροφούνται απο τα εξωτερικά στρώματα της αδαμαντίνης. Παρότι αυτές απομακρύνονται εύκολα με το τακτικό βούρτσισμα, η υπερβολική και μακροχρόνια κατανάλωση αυτών των τροφών προκαλεί σταδιακά τον αποχρωματισμό των δοντιών. Η αλλαγή του χρώματος εξαρτάται από τον τύπο της τροφής πχ. ροζέ χρώμα από τα κεράσια, μωβ από τα βατόμουρα, ή και πράσινο αν καταναλώνονται πολλά άγρια χόρτα (λόγω της χλωροφύλλης).
Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι τροφές ή ποτά που προκαλούν δύσκολους λεκέδες αν πέσουν στα ρούχα μας είναι οι πιό επικίνδυνες να δημιουργήσουν πρόβλημα και στο χρώμα των δοντιών. Παρότι οι χρωστικές των τροφών είναι η συχνότερη αιτία δυσχρωμίας των δοντιών, μπορούμε εύκολα να προλάβουμε τα προβλήματα με το να βουρτσίζουμε σχολαστικά (ή τουλάχιστον ξεπλένουμε με νερό) το στόμα μας αφού τις καταναλώσουμε.

Φάρμακα  •  τετρακυκλίνη  •  χλωρεξιδίνη

Ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν το χρώμα των δοντιών, ιδιαίτερα μετά από μακροχρόνια χρήση ή αν ληφθούν κατά την περίοδο ανάπτυξης των δοντιών.
Η πιό τυπική περίπτωση είναι το αντιβιοτικό τετρακυκλίνη (καθώς και τα παρόμοια δοξυκυκλίνη και μινοκυκλίνη) που δημιουργεί μπλε-γκρι λεκέδες στα δόντια αν χορηγηθεί σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 7-8 ετών ή στην μητέρα τους κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης μετά τον 4ο μήνα. Η τετρακυκλίνη απορροφάται απο την αναπτυσσόμενη αδαμαντίνη και οδοντίνη και επηρεάζει αρνητικά το χρώμα του δοντιού είτε ομοιόμορφα σε όλη την επιφάνεια του είτε δημιουργώντας σκουρόχρωμα ή μαύρα στίγματα στα δόντια, γραμμές ή λωρίδες. Ο βαθμός δυσχρωμίας εξαρτάται από την διάρκεια της έκθεσης καθώς και από τη φάση ανάπτυξης της αδαμαντίνης/οδοντίνης κατά την οποία θα ληφθεί.
Όμοιας μορφής αποχρωματισμό των δοντιών προκαλούν και τα αντιμικροβιακά στοματοπλύματα που περιέχουν χλωρεξιδίνη αν χρησιμοποιηθούν για διάστημα μεγαλύτερο των 15 ημερών.
Συμπληρώματα σιδήρου και πολυβιταμίνες που περιέχουν σίδηρο μπορεί να δημιουργήσουν μαύρους λεκέδες μετά από μακροχρόνια χρήση. Μαύροι λεκέδες στα δόντια εμφανίζονται και σε περιπτώσεις δηλητηρίασης από μόλυβδο. Άλλα φάρμακα που δημιουργούν δυσχρωμίες είναι ορισμένα αντιϊσταμινικά, αντιψυχωτικά, και αντιυπερτασικά, καθώς και σκευάσματα που περιέχουν ιώδιο.

Φθορίαση

Η υπερβολική λήψη φθορίου (ιδίως κατά την περίοδο ανάπτυξης των δοντιών) προκαλεί μιά κατάσταση γνωστή σαν φθορίαση, που χαρακτηριστικό της γνώρισμα είναι η εμφάνιση λευκών (ή καφέ) κηλίδων ή λωρίδων στα δόντια. Σε αντίθεση με τις λευκές κηλίδες που δημιουργούνται στα αρχικά στάδια της τερηδόνας και οφείλονται σε αποδυναμωμένη αδαμαντίνη, στην φθορίαση η αδαμαντίνη είναι ισχυρότερη λόγω της απορρόφησης του φθορίου. Παρότι όμως η φθορίαση δεν απειλεί την υγεία του δοντιού, η εμφάνιση του είναι αντιαισθητική.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα είναι μια συνήθεια που αποτελεί την κυριότερη αιτία αποχρωματισμού των δοντιών στους καπνιστές, λόγω της εναπόθεσης υπολειμμάτων πίσσας, νικοτίνης και άλλων χημικών συστατικών του καπνού. Εκτός των δοντιών, το αντιαισθητικό κιτρίνισμα του καπνίσματος δημιουργείται και στα δάκτυλα και τα νύχια.

Γενετικοί παράγοντες  •  Κληρονομικότητα

Το φυσικό αρχικό χρώμα των δοντιών διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, επηρεαζόμενο από γενετικούς παράγοντες που καθορίζουν το πάχος και την δομή της αδαμαντίνης και της οδοντίνης. Είναι λοιπόν αναμενόμενο ότι ενώ κάποιοι μπορεί να είναι τυχεροί και να έχουν γεννηθεί με λαμπερά λευκά δόντια, σε κάποιους άλλους αυτά είναι εκ φύσεως λιγότερο λευκά.

Συστημικές παθήσεις

Αρκετές παθήσεις όπως η αλκαπτονουρία, η ερυθροποιητική πορφυρία και η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη) προκαλούν έγχρωμους λεκέδες στα δόντια. Γενετικά προβλήματα όπως η ατελής οδοντινογένεση ή η υποπλασία της αδαμαντίνης προκαλούν γκρί, κίτρινες ή μώβ αποχρώσεις στα δόντια.

Τραυματισμός του δοντιού  •  Απονεύρωση

Ένα κτύπημα σε ένα δόντι, πχ. σε μιά πτώση, μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή του χρώματος του που μπορεί να κυμαίνεται από ένα μικρό κιτρίνισμα μέχρι σκούρο γκρί ή και μαύρο. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία μετά από ένα κτύπημα προκαλείται τραυματισμός του πολφού με αποτέλεσμα μια μικρή ‘εσωτερική αιμορραγία’ μέσα στο δόντι. Όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια αυτού του αίματος πεθαίνουν απελευθερώνονται ιόντα σιδήρου από την αιμογλοβίνη που περιέχουν. Τα ιόντα σιδήρου εισχωρούν στην δομή της οδοντίνης και την σκουραίνουν.
Παρόμοια δυσχρωμία μπορεί να εμφανισθεί μερικές φορές και μετά από μια απονεύρωση (ενδοδοντική θεραπεία), αν δεν γίνει σχολαστική απομάκρυνση του νεκρού πολφικού ιστού και σωστός καθαρισμός των ριζικών σωλήνων. Οι δυσχρωμίες αυτού του τύπου είναι εντοπισμένες δηλαδή επηρεάζουν μόνο τό τραυματισμένο ή απονευρωμένο δόντι, αλλά αντιμετωπίζονται δύσκολα γιατί το πρόβλημα βρίσκεται βαθιά στο εσωτερικό του δοντιού.

Κακή στοματική υγιεινή  •  Τερηδόνα

Η συσσώρευση οδοντικής πλάκας και πέτρας στα δόντια λόγω κακής στοματικής υγιεινής δημιουργεί ένα αντιαισθητικό κίτρινο στρώμα πάνω στα δόντια και διευκολύνει την απορρόφηση και άλλων εξωγενών λεκέδων από τροφές ή το κάπνισμα.
Εκτός από κίτρινα δόντια, η μη απομάκρυνση της οδοντικής πλάκας αυξάνει και τον κίνδυνο δημιουργίας τερηδόνας. Στα αρχικά στάδια τερηδόνας η απασβεστίωση της αδαμαντίνης προκαλεί αλλαγή και στο χρώμα της και δημιουργεί κηλίδες πιό λευκού χρώματος σαν κιμωλίας. Όταν η τερηδόνα προχωρήσει το χρώμα του δοντιού στο σημείο εκείνο αλλάζει σε καφέ αρχικά και μετά σε μαύρο.

Ορθοδοντική (σιδεράκια)

Οι παρυφές και τα σημεία ανάμεσα στα σιδεράκια που χρησιμοποιούνται για τις ορθοδοντικές θεραπείες είναι σχετικά δύσκολο να καθαριστούν, με επακόλουθο να συγκρατούν οδοντική πλάκα στα όρια τους. Αρκετές φορές, όταν αφαιρεθούν τα σιδεράκια αποκαλύπτεται ένα πιο λευκό περίγραμμα στα όρια των σημείων που ήταν κολλημένα τα σιδεράκια. Αυτά τα λευκά σημάδια τα δόντια είναι σημεία αρχόμενης τερηδόνας λόγω απασβεστιωμένης αδαμαντίνης.

Οδοντιατρικά υλικά

Μερικά οδοντιατρικά υλικά, όπως το αμάλγαμα που χρησιμοποιείται για τα σφραγίσματα, περιέχουν ενώσεις αργύρου που διαχέονται στον γειτονικό οδοντικό ιστό προκαλώντας δυσχρωμία και δίνοντας ένα γκριζόμαυρο χρώμα στις περιοχές του δοντιού με τις οποίες εφάπτονται.

Πρόληψη και Θεραπεία για κίτρινα δόντια και άλλες μορφές δυσχρωμίας

Το τακτικό βούρτσισμα των δοντιών μπορεί να αφαιρέσει μόνο μερικούς απο τους εξωγενείς λεκέδες από την εξωτερική επιφάνεια του σμάλτου των δοντιών. Ο καθαρισμός των δοντιών κάθε εξάμηνο σε συνδυασμό με σοδοβολή και στίλβωση απο τον οδοντίατρο μπορεί να απομακρύνει την πλειονότητα των εξωτερικών δυσχρωμιών, αλλά δυστυχώς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις εσωτερικές δυσχρωμίες.
Μόνο οι επαγγελματικές τεχνικές Λεύκανσης Δοντιών μπορούν πραγματικά να λευκάνουν τα δόντια αφαιρώντας βαθείς εσωτερικούς λεκέδες δίνοντας τους ένα πιο φωτεινό χρώμα. Ανάλογα με την μέθοδο που θα επιλεγεί, η διαδικασία μπορεί να γίνει στο οδοντιατρείο ή στο σπίτι.
Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμες αρκετές διαφορετικές μέθοδοι λεύκανσης δοντιών, με σημαντικές διαφορές όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, το κόστος, την ευκολία χρήσης, τη διάρκεια του αποτελέσματος, αλλά και τις πιθανές παρενέργειες. Ο αισθητικός οδοντίατρος θα σας βοηθήσει να επιλέξετε τη μέθοδο λεύκανσης των δοντιών που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες σας.

Πηγή: http://www.dontiastoma.gr/