Τι είναι η ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) με απλά λόγια

Κάθε δόντι αποτελείται από δύο μέρη: τη μύλη, που φαίνεται μέσα στο στόμα και τη ρίζα ή τις ρίζες οι οποίες βρίσκονται μέσα στις γνάθους, κάτω από τα ούλα. Η μύλη του δοντιού καλύπτεται εξωτερικά από την αδαμαντίνη ουσία (σμάλτο του δοντιού), η οποία είναι ένας πολύ σκληρός και ανθεκτικός ιστός ενώ κάτω από αυτή υπάρχει η οδοντίνη ουσία η οποία έχει μικρότερη σκληρότητα και ανθεκτικότητα.

Στο κέντρο του δοντιού υπάρχει μια κοιλότητα, η οποία εκτίνεται από τη μύλη μέχρι το άκρο της ρίζας του. Αυτή η κοιλότητα στη μύλη ονομάζεται μυλικός θάλαμος ενώ στη ρίζα λέγεται ριζικός σωλήνας και περιέχει έναν μαλακό ιστό που ονομάζεται πολφός του δοντιού. Ο πολφός αποτελείται από νεύρα, αγγεία και εξειδικευμένα κύτταρα τα οποία κύτταρα είναι υπεύθυνα στην εμβρυική και τη νηπιακή ηλικία για τη διάπλαση του δοντιού. Ο πολφός του δοντιού περιέχει πάρα πολύ μεγάλο αριθμό νεύρων γι’ αυτό και είναι γνωστός στο ευρύ κοινό σαν «νεύρο του δοντιού». Στα δόντια τα οποία έχουν πολλές ρίζες υπάρχει ένας, αλλά μερικές φορές και περισσότεροι ριζικοί σωλήνες σε κάθε ρίζα.
Η ενδοδοντική θεραπεία λοιπόν είναι η θεραπεία που γίνεται στο εσωτερικό του δοντιού όταν ο πολφός του δοντιού μολυνθεί ή νεκρωθεί με σκοπό τη διατήρηση του δοντιού στο στόμα για πολλά χρόνια. Επειδή κατά την ενδοδοντική θεραπεία αφαιρείται ο πολφός ή τα υπολείμματα του και επειδή όπως είπαμε προηγούμενα ο πολφός είναι γνωστός στο ευρύ κοινό ως «νεύρο του δοντιού» η ενδοδοντική θεραπεία συνηθίζεται να αποκαλείται από τους ασθενείς με τον λανθασμένο όρο «απονεύρωση του δοντιού».

Πότε ένα δόντια χρειάζεται ενδοδοντική θεραπεία;

Όταν ο πολφός του δοντιού έχει φλεγμονή ή έχει νεκρωθεί. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες όπως τερηδόνα, κάταγμα ή τραύμα. Τα μικρόβια του στόματος εισβάλλουν στον πολφό, τον μολύνουν και τον καταστρέφουν. Τοξίνες που παράγονται μπορούν να περάσουν από το άκρο της ρίζας έξω από το δόντι, στο οστό της γνάθου και να προκαλέσουν και εκεί φλεγμονή και απόστημα.

Πονάει ένα δόντι που χρειάζεται ενδοδοντική θεραπεία;

Συνήθως υπάρχει ενόχληση που μπορεί να ποικίλει από πολύ ισχυρό πόνο, μεγάλη ευαισθησία στο ζεστό ή κρύο, όνο στο δάγκωμα ή στο άγγιγμα του δοντιού ή πρήξιμο των ούλων γύρω από το δόντι. Σε μερικές περιπτώσεις όμως μπορεί να μην υπάρχουν καθόλου συμπτώματα.

Γιατί σώζεται το δόντι με την ενδοδοντική θεραπεία;

Επειδή αφαιρούνται τα μικρόβια και τα μολυσμένα υπολείμματα του πολφού από το μυλικό θάλαμο και τους ριζικούς σωλήνες, καθαρίζεται το εσωτερικό του δοντιού και στη συνέχεια σφραγίζεται ερμητικά με ένα ειδικό υλικό. Έτσι αποτρέπεται η επαναμόλυνση του δοντιού μελλοντικά ενώ το απόστημα που πιθανώς υπάρχει στο οστό κάτω από το δόντι εξαφανίζεται.

Τι θα συμβεί εάν δεν γίνει η θεραπεία;

Δυστυχώς το δόντια δεν μπορεί α θεραπευτεί από μόνο του. Χωρίς θεραπεία η φλεγμονή θα επεκταθεί στο οστό κάτω από το δόντι, το οποίο καταστρέφεται, ο πόνος συνήθως χειροτερεύει και τελικά η μόνη λύση είναι η εξαγωγή του δοντιού.

Μπορεί, με τη λήψη αντιβιοτικών φαρμάκων και μόνο, να θεραπεύσω τη φλεγμονή του πολφού;

Η απάντηση είναι όχι. Και αυτό επειδή όταν υπάρχει νέκρωση του πολφού δεν υπάρχει κυκλοφορία του αίματος μέσα στο ριζικό σωλήνα με άμεσο αποτέλεσμα να μην μπορεί να φθάσει το αντιβιοτικό φάρμακο και να εξολοθρεύσει τα μικρόβια τα οποία ζουν και αναπτύσσονται μέσα εκεί. Αντιβιοτικά φάρμακα χορηγούνται επιβοηθητικά από τους οδοντιάτρους μόνο όταν χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με οξεία φλεγμονή (απόστημα) μέσα στις γνάθους. Μετά την πάροδο των οξέων συμπτωμάτων χρειάζεται να ολοκληρωθεί η ενδοδοντική θεραπεία προκειμένου να διατηρηθεί το δόντι στο στόμα.

Μήπως πρέπει να βγάλω το δόντι αντί να κάνω ενδοδοντική θεραπεία;

Με την ενδοδοντική θεραπεία διατηρείται το φυσικό δόντι στο φραγμό ενώ με την εξαγωγή το δόντι χάνεται και η απώλεια του θα πρέπει να αποκατασταθεί με γέφυρα ή εμφύτευμα, κάτι που προϋποθέτει μεγαλύτερη ταλαιπωρία αλλά και σαφώς μεγαλύτερο χρηματικό κόστος για τον ασθενή. Εξάλλου καμία προσθετική εργασία δεν μπορεί να αντικαταστήσει πλήρως το φυσικό δόντι.

Πως γίνεται η ενδοδοντική θεραπεία;

Η θεραπεία περιλαμβάνει δύο στάδια: α) τον καθαρισμό του εσωτερικού του δοντιού, και β) το σφράγισμα του δοντιού εσωτερικά μέσα στη ρίζα. Αρχικά εξετάζεται η περιοχή και βγαίνει ακτινογραφία για να διαπιστώσει ο γιατρός το είδος και τη σοβαρότητα του προβλήματος. Μετά γίνεται τοπική αναισθησία έτσι ώστε να μην υπάρχει ενόχληση κατά τη θεραπεία. Ακολούθως τοποθετείται ένα προστατευτικό ελαστικό που απομονώνει το δόντι από τα γειτονικά και το διατηρεί καθαρό, χωρίς σάλια και χωρίς μικρόβια κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Στη συνέχεια γίνεται ένα μικρό άνοιγμα πάνω στη μύλη για να αποκαλυφθεί το εσωτερικό του δοντιού (μυλικός θάλαμος-ριζικός σωλήνας). Με μια σειρά ειδικών μικροεργαλείων καθαρίζεται σιγά-σιγά ο χώρος αυτός. Ανάλογα με την περίπτωση, το δόντια μπορεί να σφραγιστεί προσωρινά για να μην επαναμολυνθεί μέχρι το επόμενο ραντεβού ή να γίνει απευθείας μέχρι το επόμενο ραντεβού ή να γίνει απευθείας η έμφραξη των ριζικών σωλήνων. Εάν τοποθετηθεί προσωρινή έμφραξη, αυτή αφαιρείται στην άλλη συνεδρία και το εσωτερικό του δοντιού εμφράσσεται ερμητικά με ένα βιοσυμβατό υλικό που μοιάζει με πλαστικό και ονομάζεται γουταπέρκα.

Πόσες επισκέψεις χρειάζονται για να γίνει η θεραπεία αυτή;

Ο αριθμός των επισκέψεων εξαρτάται από τη σοβαρότητα του προβλήματος και την πολυπλοκότητα του δοντιού. Συνήθως, μια και δύο ή και τρεις επισκέψεις είναι αρκετές για να ολοκληρωθεί η ενδοδοντική θεραπεία.

Πρέπει να γίνουν ακτινογραφίες κατά τη διάρκεια της θεραπείας;

Οπωσδήποτε, ναι. Οι ακτινογραφίες γίνονται στην αρχή, κατά τη διάρκεια αλλά και στο τέλος της θεραπείας για να διαπιστωθεί εάν το εσωτερικό του δοντιού έχει καθαριστεί και εμφραχθεί καλά.

Μπορεί η ενδοδοντική θεραπεία να γίνει σε όλους τους ασθενείς;

Ασφαλώς, ναι. Κάθε ασθενής που θέλει να σώσει το δόντι του, το οποίο πάσχει από μόνιμη πολφική βλάβη, μπορεί να κάνει θεραπεία. Συνήθως, δεν υπάρχει περιορισμός όσον αφορά την ηλικία ή την γενετική κατάσταση υγείας του ασθενή αρκεί να ενημερωθεί ο οδοντίατρος όταν υπάρχει κάποιο σοβαρό ιατρικό πρόβλημα (νόσοι της καρδιάς, διαβήτης, κ.λπ.). Ενδοδοντική θεραπεία πιθανά να μην μπορεί να γίνει όταν η μύλη του δοντιού είναι πολύ κατεστραμμένη και δεν είναι εφικτό το σφράγισμα μετά τη θεραπεία (ανασύσταση), όταν υπάρχει κάταγμα στη ρίζα του ή όταν δεν στηρίζεται ικανοποιητικά η ρίζα από τα ούλα και το οστό.

Έχω ακούσει ότι αυτή θεραπεία πονάει πολύ. Είναι αλήθεια;

Η άποψη αυτή ίσχυε παλαιότερα, όταν δεν είχαν εξελιχθεί τα τοπικά αναισθητικά. Σήμερα, με την κατάλληλη εφαρμογή της τοπικής αναισθησίας κάθε στάδιο της θεραπείας γίνεται χωρίς πόνο.

Υπάρχει πόνος μεταξύ των επισκέψεων;

Η θεραπεία που εφαρμόζεται είναι κατά κανόνα ανώδυνη. Μερικές φορές είναι δυνατόν να παρουσιαστούν ορισμένα ενοχλήματα στο διάστημα μεταξύ των επισκέψεων τα οποία μπορεί να κυμαίνονται από ένα ελαφρό πόνο έως και πρήξιμο των ούλων στην περιοχή του δοντιού. Αυτά οφείλονται είτε σε μόλυνση από μικρόβια που προϋπήρχαν είτε στους χειρισμούς κατά τη διάρκεια καθαρισμού του εσωτερικού του δοντιού. Ο οδοντίατρος σας θα σας δώσει οδηγίες και θα σας χορηγήσει πιθανά την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αυτών.

Τι πρέπει να γίνει μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας;

Στο τέλος της ενδοδοντικής θεραπείας, το δόντι σφραγίζεται στη μύλη με προσωρινό υλικό. Αμέσως μετά θα πρέπει να ακολουθήσει η μόνιμη αποκατάσταση του δοντιού με σφράγισμα ή ανασύσταση και άξονα ή και στεφάνη. Ο γιατρός σας θα σας εξηγήσει το είδος της σωστής προσθετικής αποκατάστασης για το δόντι σας.

Θα μπορώ να μασάω κανονικά μετά το μόνιμο σφράγισμα του δοντιού;

Ασφαλώς, ναι. Το δόντι δεν θα εμφανίζει καθόλου συμπτώματα και θα λειτουργεί στο στόμα σαν τα υγιή δόντια. Απαραίτητη βέβαια προϋπόθεση είναι η σωστή προσθετική αποκατάσταση του δοντιού που το προφυλάσσει από κάταγμα.

Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας της θεραπείας;

Το ποσοστό επιτυχίας της θεραπείας είναι πολύ υψηλό, περίπου 90-95% των περιπτώσεων, θα πρέπει να τονιστεί ότι σε περίπλοκες καταστάσεις το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι λίγο μικρότερο (75-80%).

Πόσα χρόνια κρατάει ένα δόντι που έχει ενδοδοντική θεραπεία;

Όσο και ένα υγιές. Η στήριξη του δοντιού από το οστό της γνάθου δεν έχει σχέση με την ενδοδοντική θεραπεία.

Τι μπορώ να κάνω εάν αποτύχει η ενδοδοντική θεραπεία;

Ανάλογα με την αιτία της αποτυχίας μπορεί να γίνει επανάληψη της θεραπείας ή μια ειδική χειρουργική επέμβαση που λέγεται ακρορριζεκτομή. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις δεν είναι εφικτή περαιτέρω θεραπεία και το δόντια πρέπει να εξαχθεί.

Μου είπανε ότι έχω κύστη κάτω από το δόντι. Πρέπει να κάνω ενδοδοντική θεραπεία ή εξαγωγή του δοντιού;

Η αιτία της κύστης είναι τα μικρόβια που υπάρχουν μέσα στους ριζικούς σωλήνες του δοντιού. Με τη σωστή ενδοδοντική θεραπεία αντιμετωπίζεται το αίτιο του προβλήματος με αποτέλεσμα η κύστη συχνά να εξαφανίζεται χωρίς να είναι αναγκαία η εξαγωγή του δοντιού. Στην περίπτωση δε που το πρόβλημα παραμένει γίνεται χειρουργική αφαίρεση της κύστης και το δόντι διατηρείται στο στόμα.

Ο γιατρός, μου είπε να παρακολουθήσουμε το δόντι που έγινε η ενδοδοντική θεραπεία. Μήπως κάτι δεν έγινε σωστά;

Σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η παρακολούθηση του ενδοδοντικά θεραπευμένου δοντιού για χρονικό διάστημα 6 μηνών ή και περισσότερο, ιδιαίτερα όταν υπάρχει απορρόφηση του οστού κάτω από τη ρίζα του δοντιού λόγω φλεγμονής. Αυτό συμβαίνει επειδή ανάπλαση του οστού απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα για να απεικονιστεί σωστά στην ακτινογραφία.

Μπορεί ο κάθε οδοντίατρος να κάνει ενδοδοντική θεραπεία;

Εάν έχει την κατάλληλη εκπαίδευση, ναι. Υπάρχουν όμως και ειδικοί οδοντίατροι που λέγονται ενδοδοντολόγοι και οι οποίοι έχουν μετεκπαιδευτεί ώστε να αντιμετωπίζουν με επιτυχία όχι μόνο τις συνήθεις αλλά κυρίως τις περίπλοκες και δύσκολες περιπτώσεις. Ο οδοντίατρος σας θα κρίνει εάν η περίπτωση σας χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση ή όχι.

ΠΗΓΗ: ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ