Εργονομία στην Οδοντιατρική

Ο όρος εργονομία (ΕΡΓΟΝ + Νομός), ή «η μελέτη του έργου» προτάθηκε και ορίσθηκε από τον Πολωνό επιστήμονα W. B. Jastrzebowski (1857) ως γνωστικό αντικείμενο με ένα πολύ ευρύ πεδίο εφαρμογής, καλύπτοντας όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας και της ψυχαγωγίας (Karwowski (1991, 2001).

Η εργονομία ως νέος επιστημονικός κλάδος θεμελιώθηκε από τον Murrell (Edholm και Murrell, 1949). Ορίστηκε ως η εφαρμοσμένη επιστήμη που διασυνδέει αποτελεσματικότερα τον άνθρωπο με την εργασία του και το περιβάλλον του, ενώ το 1949 ιδρύθηκε η πρώτη επιστημονική εταιρεία και λίγα χρόνια αργότερα, το 1955 ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία παραγωγικότητας. Η Διεθνής Ένωση Εργονομίας (IEA, 2003) ορίζει την εργονομία (ή ανθρώπινοι παράγοντες) ως τον επιστημονικό κλάδο που ασχολείται με την κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ανθρώπων και των στοιχείων του εργασιακού περιβάλλοντος. Τα τελευταία 50 χρόνια, ο πλέον δόκιμος όρος που χρησιμοποιείται για την εργονομία, Human Factors Ergonomics (HFE),

Η εργονομία προωθεί μια ολιστική, ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην εργασία και τις παραμέτρους της (Grandjean, 1986. Wilson και Corlett, 1995; Sanders και McCormick, 1993. Chapanis, 1995, 1999. Salvendy, 1997. Karwowski, 2001. Vicente, 2004. Stanton et al., 2004).

Στην εργονομία ανάλογα με την διαχειριζόμενη ανθρώπινη δραστηριότητα υπάρχουν διάφορα πρωτόκολλα αξιολόγησης (EPA):

Ι) Με βάση ανθρωπομετρικούς, εμβιομηχανικούς και φυσιολογικούς παράγοντες (physical ergonomics)

II) Με βάση παράγοντες που σχετίζονται με την στάση του σώματος όταν είμαστε καθιστοί (office ergonomics).

III) Με βάση παράγοντες που σχετίζονται με την άρση και μεταφορά φορτίων (organizational ergonomics).

ΙV) Εργονομία της νόησης και συμπεριφοράς (cognitive ergonomics). Ασχολείται με το stress management, το decision making, την ανθρώπινη διάθεση, συνεργασία και εργασιακή ικανοποίηση.

V) Με βάση παράγοντες που σχετίζονται με το σχεδιασμό και το περιβάλλον εργασίας (environmental ergonomics) (Περιβαλλοντικοί παράγοντες θόρυβος ,κραδασμοί,φωτισμός, κλίμα).

Οι άνθρωποι που εργάζονται στο γραφείο έχουν άλλες ανάγκες σε σχέση με αυτούς που εργάζονται σε ένα αυτοματοποιημένο εργοστάσιο. Το γραφείο είναι ένα σύστημα εργασίας που εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τον άνθρωπο και τα χαρακτηριστικά του.

Η εργονομία γραφείου δημιουργήθηκε στις αρχές τού 1700, από τον “πατέρα της ιατρικής εργονομίας”, Bernardino Ramazzini. Αυτός πρώτος παρατήρησε ότι εργαζόμενοι που κάθονταν σκυφτοί εμφάνισαν κύφωση και υπέφεραν από κράμπες , μούδιασμα στα πόδια τους και ισχιαλγία. Η καθιστική ζωή σχετίζεται με μια σειρά από παράγοντες κινδύνου όπως ψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης, μεγαλύτερη συγκέντρωση λίπους στην μέση, συχνότερα καρδιαγγειακά και μεταβολικά νοσήματα.

Ο κλάδος της εργονομίας που ασχολείται με την Οδοντιατρική είναι η εργονομία γραφείου, με κάποια στοιχεία από physical, environmental και cognitive ergonomics.Τα επιμέρους στοιχεία που διαχειρίζεται είναι:

1. Η ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΕΔΡΑ

Προέλευση και σύντομη ιστορική ανασκόπηση

Η οδοντιατρική έδρα έχει την προέλευσή της στην αρχική μας θέση εργασίας, αυτή του κουρέα. Εναλλακτικά, ήταν κοινή πρακτική ο οδοντιατρικός ασθενής να κάθεται ή να ξαπλώνει στο πάτωμα, ενώ βοηθός να συγκρατεί το κεφάλι του ασθενούς, καθώς ο οδοντίατρος εκτελούσε εξαγωγές ή μικρές χειρουργικές επεμβάσεις.

Το φως ήταν είτε το φυσικό είτε κερί ή παράθυρο. Η σύγχρονη οδοντιατρική έδρα έχει ιστορία που χρονολογείται από το 1790, όταν ένας Αμερικανός οδοντίατρος, ο Josiah Flagg, τροποποίησε μια απλή καρέκλα γραφής Windsor για χρήση στο οδοντιατρείο του. Αυτή ήταν ουσιαστικά μια απλή ξύλινη καρέκλα με ένα γεμισμένο ερεισικέφαλο και ένα δίσκο μικρό που προστέθηκε στη μια πλευρά.

2.ΘΕΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Ο ασθενής οριζοντιωμένο,με το κεφάλι του ασθενούς εμπρός μας, θέση 12. Επειδή αρχικά ξενίζει τον ασθενή, συνιστάται η αρχική θέση τοποθέτησης του ασθενούς μας να είναι η απόλυτα οριζόντια. Μετά, εύκολα γίνεται αποδεκτή η ιδεώδης θέση εργασίας (12,5°).

3.ΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η σπονδυλική στήλη έχει 4 κάμψεις, την αυχενική λόρδωση,θωρακική κύφωση, οσφυική λόρδωση και κύφωση του ιερού οστού.. Η λανθασμένη θέση εργασίας παραμορφώνει την αυχενική λόρδωση και την οσφυική περιοχή, δημιουργεί επιβάρυνση στους σπονδύλους, μυς και τένοντες.

4.Ο τρόπος λαβής και χρήσης των οδοντιατρικών εργαλείων

Στην οδοντιατρική χρησιμοποιούμε την τροποποιημένη λαβή μολυβιού. Αυτή είναι λαβή ακριβείας με τους πολφούς των δείκτη, αντίχειρα, μέσου να συγκρατούν το εργαλείο και τις φάλαγγες να το σταθεροποιούν. Σημαντική είναι η αποφυγή κάμψης του καρπού για την αποφυγή της πρόσθετης καταπόνησης των δακτύλων λόγω του αποτελέσματος της τενόδεσης του καρπού.

5.Το σχήμα των οδοντιατρικών εργαλείων

Τα εργαλεία θα πρέπει να παρέχουν ασφάλεια κατά τους χειρισμούς, σωστή λαβή (χωρίς γλιστρήματα, π.χ. σιλικόνης με εργονομικό σχήμα), μικρό βάρος και σωστή κατανομή βάρους, ευκολία στη χρήση και συντήρηση, ελαχιστοποίηση της καταπόνησης του καρπού (στροφή). Τα εργαλεία μας να είναι σε απόσταση 25cm (ύψος 1,80 m ιατρού) σε περιστρεφόμενη ταμπλέτα ιδεωδώς κινούμενη σε τρεις άξονες

6.Η θέση των οδοντιατρικών εργαλείων

Τα πλέον χρήσιμα συρτάρια να είναι πλησίον της θέσης εργασίας μας.

Τα συρτάρια να έχουν θήκες για ταξινόμηση των αντικειμένων στην ίδια πάντα θέση.

Τα συρτάρια, ντουλάπια να μην έχουν ανάγκη χρήσης χεριών.

Χρήση barcoding για καλύτερη, γρηγορότερη τήρηση αποθέματος εργαλείων
7.H θέση του Οδοντιατρικού προβολέα
Απαραίτητη η εργονομική 3D κίνηση και led φως 50000 lux χωρίς το μπλε φάσμα.
O προβολέας για την κάτω γνάθο τοποθετείται70 cm ψηλότερα από το σημείο εργασίας μας και 12 cm πίσω από το κεφάλι μας και αριστερά ;h δεξιά για τις αντίστοιχες παρειακές επιφάνειες.