Στοματολογικές παθήσεις - Πώς εκδηλώνονται και τρόποι αντιμετώπισης

Εκτός από την τερηδόνα και τις παθήσεις του περιοδοντίου, μπορούν ν’ αναπτυχθούν στο βλεννογόνο του στόματος και τις γνάθους ποικίλα νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις.

Ποια είναι τα πιο συχνά από αυτά τα νοσήματα;

Oι φλεγμονώδεις βλάβες, όπως οι άφθες, ο απλός έρπητας και τα αντιδραστικής φύσης μικρά ογκίδια, όπως το τραυματικό ίνωμα, είναι οι πλέον συνήθεις βλάβες. ’λλες λοιμώξεις, όπως μυκητιάσεις και βακτηριακές λοιμώξεις είναι λιγότερο συχνές.

Tι συμβάλλει στην ανάπτυξη αυτών των νοσημάτων;

Oι άφθες είναι άγνωστης αιτιολογίας. Τοπικά κορτικοστεροειδή, όταν χρειάζεται, αποτελούν τη θεραπεία εκλογής. Η ερπητική στοματίτιδα οφείλεται στον ιό του απλού έρπητα-1 και αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη αντιερπητική αγωγή. Πτωχή στοματική υγιεινή, σπασμένες εμφράξεις και τερηδονισμένα δόντια μπορεί να συμβάλουν στην ανάπτυξη των φλεγμονώδους φύσης αντιδραστικών ογκιδίων.

Λευκές πλάκες που μοιάζουν με πήγματα γάλακτος και διάφορες συγχειλίτιδες, αποτελούν μυκητιάσεις που εμφανίζονται, σε πολλές περιπτώσεις, σε ασθενείς που λαμβάνουν κορτικοστεροειδή.

Ποια άλλα νοσήματα μπορεί να εμφανιστούν στο στόμα;

Η λευκοπλακία είναι μία σοβαρή στοματολογική βλάβη, η οποία σχετίζεται, σε υψηλό ποσοστό, με το κάπνισμα. Αποτελεί τεκμηριωμένη προκαρκινική βλάβη, δηλαδή σε ποσοστό 4-6% εξαλλάσσεται και εξελίσσεται σε καρκίνο του στόματος.

Πώς εμφανίζεται στο στόμα ο καρκίνος;

Σε αρχικό στάδιο, ο καρκίνος του στόματος είναι ασυμπτωματικός και εμφανίζεται με τη μορφή μικρού έλκους που δεν επουλώνεται, μικρής διόγκωσης, λευκής πλάκας, κ.α.

O καρκίνος του στόματος θεραπεύεται;

O καρκίνος του στόματος, εάν διαγνωστεί έγκαιρα, σε πρώιμο στάδιο, έχει καλή πρόγνωση με εξαιρετικά υψηλό ποσοστό 5ετούς επιβίωσης.

O οδοντίατρος μπορεί, με μία απλή ενδοστοματική εξέταση, κατά τη διάρκεια του συνήθους οδοντιατρικού ραντεβού, να ελέγξει την ύπαρξη στο στόμα προκαρκινικών βλαβών ή πρώιμου καρκίνου.

Tα γενικά νοσήματα εμφανίζουν εκδηλώσεις από το στόμα;

Ναι. Πολλά δερματικά νοσήματα εντοπίζονται μόνο στο στόμα ή αρχικά προσβάλλουν μόνο το στόμα.

O λειχήνας είναι δερματικό νόσημα που αναπτύσσεται συχνά στο στόμα. Απαιτεί παρακολούθηση,

δεδομένου ότι, τελευταία, έχουν βρεθεί στοιχεία που υποδηλώνουν κάποια σχέση του νοσήματος αυτού με τον καρκίνο του στόματος.

Ακόμη, αναιμίες, λευχαιμίες, η νόσος HIV/AIDS εμφανίζουν ενδοστοματικές εκδηλώσεις, οι οποίες, εάν αναγνωριστούν έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσουν σε πρώιμη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση του υποκείμενου νοσήματος.

O φαρμακοποιός μπορεί να συμβάλει σημαντικά, ενημερώνοντας και κατευθύνοντας τον ασθενή προς τον οδοντίατρο, για τη διερεύνηση ασυμπτωματικής ή επώδυνης βλάβης στο στόμα, η οποία μπορεί να σχετίζεται με πρωτοπαθές νόσημα στο στόμα ή να αποτελεί εκδήλωση υποκείμενου γενικού νοσήματος.

Οι άνθρωποι που ενδέχεται να εμφανίσουν τις παραπάνω νόσους στο στόμα ανήκουν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες (παιδιά, νέοι, μεσήλικες, υπερήλικες). Η έκταση, η ένταση και η χρονική διάρκεια των βλαβών εξαρτώνται από τη φύση των παθήσεων.

Οι τελευταίες πιθανόν να εκδηλωθούν με ήπιες, εντοπισμένες αλλοιώσεις ως αποτέλεσμα χρόνιων ερεθισμών ή τραυματισμών του στόματος ή να αποτελούν μέρος ενός χρόνιου συστηματικού νοσήματος με σοβαρές επιπτώσεις για τη γενική υγεία.

Χαρακτηριστικά νοσήματα με εκδηλώσεις στη στοματική κοιλότητα είναι τα αυτοάνοσαδερματοβλεννογόνια (ομαλός λειχήνας, πέμφιγα, πεμφιγοειδέςκ.ά), τα ρευματολογικά (ερυθηματώδης λύκος, σύνδρομο Sjogrenκ.ά), του γαστρεντερικού σωλήνα (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohnκ.ά), τα λοιμώδη μεταδοτικά (φυματίωση, AIDS), τα καρκινώματα (ακανθοκυτταρικόCa), σύνδρομα ή άλλες κληρονομικές παθήσεις.

Τα παραπάνω νοσήματα μπορούν να παρουσιασθούν ως άφθες ή έλκη του βλεννογόνου του στόματος, ογκίδια ή όγκοι των χειλέων, της γλώσσας ή της υπερώας, κύστεις, μελανές κηλίδες, λευκές ή ερυθρές πλάκες κ.ά. Εμμένουσες αλλοιώσεις που αντιστέκονται στη θεραπεία θα πρέπει να προβληματίσουν τον ασθενή και να τον οδηγήσουν έγκαιρα στον Οδοντίατρο ή τον ειδικό.

Συχνότερα εμφανιζόμενες καταστάσεις

Επιχείλιος έρπης
Αποτελεί μια οξεία υποτροπιάζουσα λοίμωξη που οφείλεται στον ιό του απλού έρπητα τύπος 1 ( και σπάνια στον ιό τύπου 2).
Εκδηλώνεται στο ερυθρό κράσπεδο των χειλέων με επώδυνο φυσαλιδώδες ενάνθημα με την επίδραση ενός μη ειδικού εκλυτικού αιτίου (ψύχος, ηλιακή ακτινοβολία, κοινό κρυολόγημα, τραυματισμός, άγχος, έμμηνος ρύση κ.ά). Μετά την πάροδο 6-10 ημερών, ανάλογα με τη θεραπεία, οι αλλοιώσεις επουλώνονται χωρίς να αφήσουν ουλή.

Λευκοπλακία
Ορίζεται η νοσολογική οντότητα που απαντά στο βλεννογόνο του στόματος ως λευκή πλάκα και η οποία με κλινικά και ιστοπαθολογικά κριτήρια δεν εντάσσεται σε κάποια άλλη γνωστή οντότητα.

Η αιτιοπαθογένεια της κατάστασης είναι άγνωστη με ορισμένους επίκτητους όμως παράγοντες να ενοχοποιούνται για την εμφάνισή της (κάπνισμα, οινόπνευμα, λοιμώξεις από ιούς, ακτινοβολία κ.ά.). Εκδηλώνεται συχνότερα στους άνδρες, τα τελευταία όμως έτη με την αύξηση του καπνίσματος από γυναίκες παρατηρείται έξαρση της εμφάνισής της στο γυναικείο φύλο. Οι συχνότερες θέσεις εντόπισής της είναι η παρειά, η γλώσσα και το έδαφος του στόματος. Αποτελεί την πιο συχνή προκαρκινική νόσο του βλεννογόνου του στόματος.

Ομαλός λειχήνας
Το πιο συχνό αυτοάνοσο, χρόνιο δερματοβλεννογόνιο νόσημα. Η αιτιοπαθογένειά του παραμένει άγνωστη. Την εκδήλωση της νόσου ευνοεί η ύπαρξη προδιαθεσικών παραγόντων όπως το χρόνιο άγχος και η ηπατίτιδα C. Εμφανίζεται σε ηλικίες μεταξύ 30-65 ετών και συχνότερα σε γυναίκες άνω των 50 ετών. Εκδηλώσεις της νόσου μπορούν να εμφανιστούν στο στόμα και το δέρμα, το τριχωτό της κεφαλής και τους όνυχες με ποικιλία κλινικών μορφών (δικτυωτή, διαβρωτική, ατροφική, κατά πλάκας κ.ά). Οι πιο συχνές είναι οι αλλοιώσεις της στοματικής κοιλότητας, πολλές φορές επώδυνες και ενοχλητικές.

Καυσαλγία – δυσγευσία – ξηρότητα στόματος
Η αλλαγή της γεύσης και η αίσθηση καύσου στη στοματική κοιλότητα αποτελεί συχνό εύρημα και μπορεί να εμφανισθεί και ως εκδήλωση διαφόρων συστηματικών καταστάσεων. Αντιδράσεις υπερευαισθησίας σε οδοντιατρικά υλικά, λοίμωξη με το μύκητα candidaalbicans, έλλειψη σιδήρου ή βιταμινών, νοσήματα του γαστρεντερικού σωλήνα, ανεπιθύμητες φαρμακευτικές αντιδράσεις και νευρολογικές διαταραχές έχουν σχετισθεί με διαταραχές της γεύσης του ατόμου.

Η ξηροστομία αποτελεί μία άκρως ενοχλητική κατάσταση που σχετίζεται με συνήθειες όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ, με τη φαρμακευτική αγωγή και με την εκδήλωση ενός συνδρόμου γνωστού ως Sjogren. Το σύνδρομο προσβάλλει κατά συντριπτική πλειοψηφία γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και εκδηλώνεται εκτός της ξηροστομίας με ξηρά μάτια και πόνο ή οίδημα των αρθρώσεων (ρευματοειδής αρθρίτιδα).

Κακοσμία στόματος (χαλίτωση)
Η δυσάρεστη αναπνοή αποτελεί αναμφίβολα ένα γεγονός που επηρεάζει τόσο τη φυσιολογία του στόματος όσο και την ψυχολογία του ατόμου που φέρει την ενόχληση. Διακρίνεται στην αληθή κακοσμία(φυσιολογική και παθολογική), την ψευδοκακοσμία και τη φοβία για κακοσμία.
Η φυσιολογική κακοσμία εντοπίζεται κυρίως στο οπίσθιο τμήμα της γλώσσας και απορρέει από την καθημερινή χρήση τροφών, ποτών και τσιγάρων. Τα αίτια της παθολογικής κακοσμίας διακρίνονται σε στοματικά και εξωστοματικά.
Παθήσεις των δοντιών (τερηδόνα) και των ούλων (ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα) ή άλλες νόσοι του στόματος (π.χ. κακοήθη νεοπλάσματα) περιλαμβάνονται στους στοματικά αίτια της κακοσμίας. Εξωστοματική πρόκληση κακοσμίας ενδέχεται να προέλθει από φλεγμονές των ιγμορείων, του λάρυγγα και του οισοφάγου (παλινδρόμηση) ή από παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η ηπατική κίρρωση κ.ά.

Άφθες – έλκη στοματικής κοιλότητας
Έλκη (πληγές) κάθε μορφής που εμφανίζονται στη στοματική κοιλότητα και δεν επουλώνονται σε διάστημα μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων, πρέπει να εξετάζονται από τον Οδοντίατρο.

Οι άφθες αποτελούν μια τέτοιου είδους «πληγή» του στόματος με πολυπαραγοντική αιτιολογία. Η έλλειψη βασικών συστατικών του αιμοποιητικού συστήματος, όπως σίδηρος, βιταμίνες 09 και 12, νοσήματα του γαστρεντερικού, ορμονικές μεταβολές, άγχος, αλλεργικές αντιδράσεις υπερεαισθησίας, είναι ορισμένες μόνο από τις πιο συχνές αιτίες εμφάνισης των αφθών, σε ένα μακρύ κατάλογο προδιαθεσικών παραγόντων.
Προσβάλλουν και τα δύο φύλα, όλες τις ηλικίες, με προτίμηση τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες, ενώ η αντιμετώπισή τους είναι αποτέλεσμα συνεργασίας διαφόρων ειδικοτήτων (Οδοντιάτρων, Στοματολόγων,  Παθολόγων, Γαστρεντερολόγων κ.ά.)

*https://www.dentalkittas.gr
*https://www.farmakeutikoskosmos.gr