Πώς επηρέασε η κρίση τη στοματική υγεία των Ελλήνων

Η αισθητική αντιμετώπιση του χαμόγελου φαίνεται ότι απασχολεί τους Έλληνες, κυρίως των νεότερων ηλικιών, ωστόσο αρκετοί είναι αυτοί που δεν γνωρίζουν ότι η λεύκανση δοντιών συνιστά οδοντιατρική πράξη και πρέπει να διενεργείται αποκλειστικά και μόνο από οδοντίατρο.

Από την άλλη πλευρά η στοματική υγεία των Ελλήνων επιδεινώνεται είτε από αμέλεια, είτε εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, καθώς οι ασθενείς επιλέγουν φθηνές και πρόχειρες αποκαταστάσεις, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, Αθανάσιος Κατσίκης.

Κατάχρηση με τη λεύκανση των δοντιών

«Είναι γεγονός ότι οι νεότεροι θέλουν να διαθέτουν ωραιότερο χαμόγελο. Όμως, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι είναι πολλοί εκείνοι οι οποίοι έχουν στραφεί προς τη λεύκανση. Θέλουν να έχουν κατάλευκα τα δόντια τους, ιδιαιτέρως τα μπροστινά δόντια, τα οποία χαρακτηρίζουν και το χαμόγελο. Εδώ πρέπει να πούμε ότι κάπου έχουμε κατάχρηση στη χώρα μας».

Ο κ. Κατσίκης, εξηγεί ότι αυτό συμβαίνει εξαιτίας του γεγονότος ότι «τα λευκαντικά υλικά δεν υφίστανται τη βάσανο, την οποία πρέπει να υφίστανται από την Πολιτεία για την εφαρμογή τους. Πολλές φορές αυτά έχουν υψηλές περιεκτικότητες σε λευκαντικά και το αποτέλεσμα της εφαρμογής τους μπορεί να καταστεί αργότερα επιζήμιο για τα ίδια τα δόντια. Εφόσον, λοιπόν, δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο όμορφο χαμόγελο, καλό είναι αυτό να το συνδυάζουν με την επίσκεψη στον οδοντίατρο, ο οποίος είναι ο υπεύθυνος για να τους υποδείξει το κατάλληλο υλικό, προκειμένου να επιτύχουν το σκοπό της λεύκανσης ή άλλες παρεμβάσεις οι οποίες αφορούν την αισθητική της στοματικής και περιστοματικής περιοχής».

Η στοματική υγεία είναι σε κακή κατάσταση

Όπως αναφέρει ο κ. Κατσίκης, η στοματική υγεία ξεκινά από την προσχολική ηλικία. «Η μητέρα πρέπει να είναι ενημερωμένη. Στο σχολείο, μετά, με το μάθημα της βιωματικής, το οποίο εμείς, η Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία, καταφέραμε να εντάξουμε στο σχολικό πρόγραμμα, είδαμε ότι έχουμε καλά αποτελέσματα, επειδή ενημερώνονται, πράγματι, οι μαθητές. Μέχρι τις ηλικίες 12-14 ετών, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μαθητές πάνε καλά με τη στοματική υγεία τους. Στις μεγάλες ηλικίες, όμως, βλέπουμε πάλι ότι η στοματική υγεία είναι σε κακή κατάσταση. Είναι κακή, πρώτον, από αμέλεια, καθώς τις περισσότερες φορές λειτουργούν πυροσβεστικά και αφού έχει γίνει το κακό, και, δεύτερον, εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης προσφεύγουν οι ασθενείς σε φθηνές και πρόχειρες αποκαταστάσεις και, ως εκ τούτου, έχουμε χαμηλά επίπεδα στοματικής υγείας».

Ο κ. Κατσίκης σημειώνει ότι «στις σημερινές συνθήκες, παρατηρείται μείωση των εργασιών, οι οποίες αφορούσαν τις μεγάλες ακίνητες προσθετικές με πορσελάνες και με εμφυτεύματα και οι οποίες έχουν αυξημένο οικονομικό κόστος. Ο ασθενής στρέφεται πλέον σε άλλες λύσεις, πιο οικονομικές».

Εκατοντάδες νοσήματα δίνουν πρώιμες εκδηλώσεις από το στόμα

Το στόμα είναι ο καθρέφτης του σώματος, σημειώνει ο κ. Κατσίκης. «Κάνε ααα!», ήταν το σύνθημα της FDI, της Παγκόσμιας Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, η οποία στις 20 Μαρτίου γιόρτασε την Παγκόσμια Ημέρα Στοματικής Υγείας. Εκεί, λοιπόν, γίνεται αναφορά στη σημαντική συμβολή της στοματικής υγείας στη γενική υγεία του ατόμου, καθώς και στη δυνατότητα ο επιστήμονας οδοντίατρος να διαγνώσει από το στόμα χίλια και πλέον νοσήματα, τα οποία δίνουν πρώιμες εκδηλώσεις.

Παραμελημένα στόματα, με κακή στοματική υγεία, ιδιαίτερα με περιοδοντικές παθήσεις, έχουν ενοχοποιηθεί για καρδιοπάθειες, για λοιμώξεις των νεφρών, για την επιδείνωση του διαβήτη, ακόμη και για πρόωρες αποβολές εμβρύων.

Ανάπτυξη Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Όσον αφορά τις προσπάθειες για την ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ο κ. Κατσίκης σημειώνει ότι «οι απόπειρες, οι οποίες γίνονται από πλευράς Πολιτείας για καλύτερη στοματική υγεία του ελληνικού πληθυσμού δεν βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση, καθώς ο αριθμός των υπηρετούντων οδοντιάτρων στο δημόσιο σύστημα είναι μικρός, ενώ δεν είναι, πολύ συχνά, ο πλέον κατάλληλος, προκειμένου να προσφέρει αγωγή στοματικής υγείας. Τα δε Κέντρα Υγείας είναι ανεπαρκή σε οδοντιατρικό προσωπικό και δεν δύνανται να προσφέρουν και περίθαλψη».

Διάλογος με τον ΕΟΠΥΥ για σύναψη συμβάσεων

«Έχουμε έρθει σε επαφή με τον ΕΟΠΥΥ και κατά το παρελθόν, και σήμερα προσπαθούμε ακόμη να διατηρούμε μία επαφή. Στο πρόσφατο παρελθόν έχουμε φθάσει μέχρι την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης. Το θέμα είναι ότι τα σημερινά δεδομένα της κοστολόγησης των οδοντιατρικών πράξεων, ιδιαιτέρως με τη δραματική αύξηση των τιμών των εισαγομένων οδοντιατρικών υλικών, κάνει να φαντάζει η Οδοντιατρική ως μία πολύ ακριβή παροχή Υγείας. Πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής ότι ο οδοντίατρος πληρώνει για τα υλικά που χρησιμοποιεί αυξημένο ΦΠΑ, καταβάλλει αυξημένη φορολογία και ασφάλιση, επιβαρύνεται από τις αυξημένες τιμές των εισαγομένων υλικών. Εάν συνεκτιμήσουμε όλα αυτά, όταν πάμε να συζητήσουμε με τη διοίκηση του ΕΟΠΥΥ, βλέπουμε ότι πολύ σύντομα θα καταλήξουμε να συζητάμε με τον ΕΟΠΥΥ για clawback, για περιπτώσεις τις οποίες ο Οργανισμός αδυνατεί να καλύψει ασφαλιστικά, και, γι΄ αυτό προσπαθούμε να προλάβουμε όλα αυτά τα θέματα. Άλλωστε, βλέπουμε τα αποτελέσματα της συνεργασίας του ΕΟΠΥΥ με τους γιατρούς, οι οποίοι είναι τελικά δυσαρεστημένοι, δεδομένου ότι, στο τέλος της ημέρας, έχουν εργαστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα... δωρεάν! Μας ενδιαφέρει ταυτόχρονα η στοματική υγεία του ελληνικού πληθυσμού, καθώς και η προστασία των συναδέλφων οδοντιάτρων και, εάν θέλαμε να κάνουμε μία αποτίμηση του εν εξελίξει διαλόγου με τη διοίκηση του ΕΟΠΥΥ, πρέπει να πούμε ότι δεν βρισκόμαστε σε καλό επίπεδο».

Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ 

Η φροντίδα των δοντιών δεν είναι πολυτέλεια ούτε ανάγκη, αλλά απαραίτητη για την προστασία της υγείας. Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει την στοματική υγιεινή με πολλά και σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία μπορεί να απειλήσουν μέχρι και τη ζωή.

Η στοματική κοιλότητα αποτελεί εστία πολλών παθογόνων μικροοργανισμών, οι οποίοι όταν δεν αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη οδοντική υγιεινή και οδοντιατρική φροντίδα μπορεί να εξαπλωθούν σε απομακρυσμένα σημεία του σώματος. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί σε ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα εξαιτίας, για παράδειγμα, καρκίνου, ρευματοειδούς αρθρίτιδας, διαβήτη ή μακροχρόνιας θεραπείας με κορτικοστεροειδή.

«Μελέτες έχουν δείξει ότι στους ασθενείς αυτούς η περιοδοντίτιδα μπορεί να συνδέεται με προβλήματα στην καρδιά (π.χ. ενδοκαρδίτιδα, οξεία μυοκαρδίτιδα), στον εγκέφαλο (αποστήματα), στο αναπνευστικό (π.χ. ιγμορίτιδα, λοιμώξεις και αποστήματα πευμόνων), ακόμα και με τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (π.χ. νόσος του Crohn) και το έμφραγμα», λέει η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική Ορθοδοντικός Παιδιών & Ενηλίκων (http://www.greatsmiles.gr). «Αν και αυτό δεν σημαίνει πως η περιοδοντίτιδα είναι η αιτία των παραπάνω νόσων, πιστεύεται ότι αποτελεί έναν σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα».

Πώς θα μπορούσαν τα μικρόβια του στόματος να απειλήσουν την υγεία του σώματος; «Οι πιθανοί μηχανισμοί είναι τρεις: η “μετανάστευση” των μικροβίων από το στόμα, η πρόσθετη επιβάρυνση του ήδη εξαντλημένου ανοσοποιητικού και κάποιος μικροτραυματισμός του στόματος που επιτρέπει στα μικρόβια να μπουν στην κυκλοφορία του αίματος», απαντά η ειδικός.

Δυστυχώς όμως, «στη χώρα μας η οδοντιατρική πράξη έχει ευτελιστεί και υποτιμάται από κοινό και πολιτεία, με συνέπεια να επιδεινώνεται συνεχώς η στοματική υγεία του πληθυσμού», προσθέτει.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat (Μάιος 2016), η χώρα μας είναι η τρίτη στην Ευρώπη σε ανεκπλήρωτες οδοντιατρικές ανάγκες.

Ειδικότερα, το 14,3% των Ελλήνων ηλικίας άνω των 16 ετών έχουν οδοντικά προβλήματα για τα οποία δεν έχουν κάνει θεραπεία. Μεγαλύτερο είναι το αντίστοιχο ποσοστό μόνο στην Πορτογαλία (18,8%) και στην Λετονία (21,2%), τη στιγμή που όλες οι άλλες χώρες έχουν ποσοστό ανεκπλήρωτων οδοντιατρικών αναγκών κάτω από 12% και ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 8%.

Η κύρια αιτία των ανεκπλήρωτων οδοντιατρικών αναγκών στην χώρα μας είναι τα προβλήματα με το σύστημα Υγείας (αφορούν το 12,9% του συγκεκριμένου πληθυσμού). Οι οικονομικοί λόγοι (ελάχιστα ταμεία καλύπτουν τις οδοντιατρικές και ορθοδοντικές εργασίες) είναι ο κύριος λόγος για το 12,3% του πληθυσμού και δεύτερος συχνότερος λόγος είναι οι μεγάλες λίστες αναμονής (0,4% του πληθυσμού) στους λιγοστούς οδοντιάτρους των ασφαλιστικών ταμείων.

Από τις υπόλοιπες αιτίες των ανεκπλήρωτων οδοντιατρικών αναγκών, ξεχωρίζουν ο φόβος για τους οδοντιάτρους (0,8% του πληθυσμού) και η έλλειψη χρόνου (0,5% του πληθυσμού ηλικίας άνω των 16 ετών).

Σύμφωνα με άλλα στοιχεία, τα οποία είχε παρουσιάσει πριν από σχεδόν δύο χρόνια η Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία (ΕΟΟ), σχεδόν τέσσερις στους δέκα μεσήλικες και ηλικιωμένοι έχουν απώλεια δοντιών την οποία αδυνατούν να διορθώσουν και έτσι αναγκάζονται να ζουν χωρίς δόντια – «με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα της ζωής τους, τόσο σε επίπεδο διατροφής όσο και κοινωνικότητας, που είναι γνωστό ότι αποτελούν προϋποθέσεις καλής υγείας», λέει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη.

Εξίσου συχνά είναι και τα οδοντιατρικά προβλήματα που δεν διορθώνονται στα παιδιά. Άλλα έρευνα της ΕΟΟ είχε δείξει ότι τη δεκαετία έως το 2014, το 60% όλων των οδοντιατρικών προβλημάτων στους 15χρονους εφήβους είχαν αφεθεί χωρίς θεραπεία για τουλάχιστον ένα χρόνο, με το ποσοστό αυτό να είναι σημαντικά αυξημένο σε σύγκριση με το 44% που ίσχυε την δεκαετία πριν από αυτήν. Επιπλέον, σχεδόν όλα τα πεντάχρονα παιδιά (το 86,8%) είχαν οδοντικά προβλήματα για τα οποία υποβλήθηκαν με μεγάλη καθυστέρηση σε θεραπεία.

«Σε εποχές οικονομικής κρίσης πολλοί θεωρούν πολυτέλεια την επίσκεψη στον οδοντίατρο και στον ορθοδοντικό, και έτσι σταματούν εντελώς τους προληπτικούς ελέγχους και έρχονται να τους δούμε μόνο όταν το όποιο πρόβλημά τους φθάσει στο απροχώρητο.», τονίζει η Δρ. Δούμεα-Μιχελάκη. «Η πολιτεία από την πλευρά της αφήνει εκτός ασφαλιστικής κάλυψης σχεδόν όλη την οδοντιατρική και ορθοδοντική φροντίδα. Ωστόσο στις προηγμένες χώρες γίνεται ολοένα περισσότερο αντιληπτό ότι η στοματική υγεία είναι αλληλένδετη με την σωματική και ότι οι ορθοδοντικές θεραπείες δεν αποτελούν απλές αισθητικές παρεμβάσεις. Έτσι, σε πολλές χώρες αρχίζουν να θεσπίζονται κριτήρια για την ασφαλιστική κάλυψη επιλεγμένων περιστατικών, ενώ σε άλλες έχουν εφαρμοστεί εδώ και χρόνια».

Στις ΗΠΑ για παράδειγμα αρχίζουν να καλύπτονται οι ορθοδοντικές πράξεις που θεωρούνται απαραίτητες από ιατρικής πλευράς, όπως είναι η σοβαρή κακή σύγκλειση των δοντιών εξαιτίας προβλημάτων όπως οι σκελετικές ανωμαλίες της άνω ή/και κάτω γνάθου, οι σχιστίες και άλλες κρανιοπροσωπικές ή οδοντογναθοπροσωπικές δυσμορφίες ή και τραυματισμοί που απαιτούν και ορθοδοντική διόρθωση. Στη Δανία αντίστοιχα κριτήρια είναι θεσπισμένα εδώ και πολλά χρόνια για τα παιδιά και τους εφήβους, ενώ στους ενήλικες η ορθοδοντική θεραπεία είναι δωρεάν όταν απαιτεί ταυτόχρονα και γναθοπροσωπική χειρουργική επέμβαση. Σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εξάλλου, καλύπτεται μέρος των θεραπειών, ενώ στον Καναδά μπορεί να καλυφθεί και το 50% ή περισσότερο του κόστους ακόμα και για τα κοινά σιδεράκια.