Γιατί είναι δύσκολο να πούμε ποιο δόντι πονάει;

Όταν πρόκειται για πονόδοντο, ο εγκέφαλος δεν μπορεί να κάνει διάκριση. Μια νέα απεικονιστική μελέτη δείχνει ότι για τον εγκέφαλο ένα επάνω δόντι που πονάει μοιάζει πολύ με ένα κάτω δόντι που πονάει. Τα αποτελέσματα, που θα δημοσιευθούν στο περιοδικό Pain, μας βοηθούν να εξηγήσουμε γιατί οι ασθενείς δεν μπορούν να εντοπίσουν την πηγή του πονόδοντου.

Ως επί το πλείστον, οι άνθρωποι μπορούν θαυμάσια να συντονιστούν με τον πόνο. Ο εγκέφαλος μπορεί άμεσα να κάνει τη διάκριση ανάμεσα σε μια πληγή στο δείκτη του χεριού από θραύσμα και σε ένα κόψιμο από χαρτί στον αντίχειρα, μολονότι τα δύο αυτά δάκτυλα είναι «γείτονες». Αλλά στο στόμα αυτό είναι πιο δύσκολο και εξαρτάται από το πού και πόσο έντονος είναι ο πόνος.
«Δεν ξέρουμε πολλά για τον πονόδοντο», σχολιάζει ο οδοντίατρος και νευροεπιστήμονας Αλεξάντρ Ντα Σίλβα από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. «Η νέα έρευνα είναι μια από τις πρώτες που προσπαθεί να λύσει το γρίφο του εντοπισμού του πονόδοντου», αναφέρει.
Κατά την έρευνα οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Κλέμενς Φόρστερ του Πανεπιστημίου Ερλάνγκεν-Νυρεμβέργης στη Γερμανία, ανέλυσε τη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε υγιείς – και γενναίους! – εθελοντές την ώρα που ένιωθαν πονόδοντο. Οι ερευνητές διοχέτευαν σύντομους ηλεκτρικούς παλμούς είτε στον αριστερό πάνω κυνόδοντα είτε στον αριστερό κάτω κυνόδοντα των εθελοντών. Αυτά τα ηλεκτρικά ερεθίσματα παρήγαν μια επώδυνη αίσθηση, όμοια με αυτή που νιώθουμε ένα δαγκώνουμε ένα παγάκι, και ήταν έτσι ρυθμισμένα ώστε οι εθελοντές πάντα εκτιμούσαν τον πόνο στο 60%, με το 100% να είναι ο χειρότερος πόνος που θα μπορούσαν να φανταστούν.

Για να δουν πώς o εγκέφαλος ανταποκρίνεται στον πόνο που προέρχεται από διαφορετικά δόντια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν Λειτουργική Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού (fMRI). Κατέγραψαν έτσι τις αλλαγές στη δραστηριότητα του εγκεφάλου όταν το πάνω ή το κάτω δόντι δεχόταν τον ηλεκτρισμό. «Στην αρχή περιμέναμε μια αρκετά σαφή διαφορά, αλλά αυτό δεν συνέβη», λέει ο Φόρστερ.

Πολλές περιοχές του εγκεφάλου ανταποκρίθηκαν στον πόνο του πάνω και του κάτω δοντιού, ο οποίος μεταφέρθηκε με τον ίδιο τρόπο από δύο διαφορετικούς κλάδους μιας ίνας που λέγεται τρίδυμο νεύρο. Ο κλάδος V2 μεταφέρει σήματα πόνου από την άνω γνάθο και ο κλάδος V3 από την κάτω γνάθο.
Ειδικότερα, οι ερευνητές βρήκαν ότι περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού, μεταξύ των οποίων ο σωματοαισθητικός φλοιός, ο νησιωτικός φλοιός και ο φλοιός του προσαγωγίου, συμπεριφέρθηκαν με παρόμοιο τρόπο και για τα δύο δόντια. Αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου είναι γνωστό ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στο σύστημα προβολής του πόνου, ωστόσο καμιά δεν έδειξε σημαντική διαφοροποίηση ανάμεσα στους δύο πονόδοντους. «Η ενεργοποίηση ήταν πάνω κάτω η ίδια», λέει ο Φόρστερ παρόλο που προσθέτει ότι τα πειράματά τους ίσως να έχασαν κάποιες ανεπαίσθητες διαφορές που θα εξηγούσαν γιατί κάποιος πονόδοντος μπορεί να εντοπιστεί.
Επειδή οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου ήταν ενεργές και στους δύο πονόδοντους, ο εγκέφαλος – και το άτομο – δεν μπορούσε να πει από πού ερχόταν ο πόνος.
«H κατανόηση της διαδρομής μεταξύ δοντιού και εγκεφάλου μπορεί να βοηθήσει του ερευνητές να βρουν καλύτερες θεραπείες για τον οξύ πονόδοντο και για πιο χρόνιες καταστάσεις», λέει ο Ντα Σίλβα. Μια τέτοια κατάσταση είναι ο πόνος-φάντασμα που επιμένει στο στόμα μετά την εξαγωγή ενός δοντιού.
Πηγή: www.sciencenews.org